مقدمه:
این شیوه‌نامه به‌منظور مشارکت و هم‌افزایی در رفع مشکلات و معضلات اجرایی کشور و برقراری ارتباط قوی و منسجم میان دانشگاه با بخش‌های صنعت و جامعه در همه حوزه‌های علمی، عملیاتی‌کردن یافته‌های عضو، آشنایی آنان با نیازهای واقعی صنعت یا جامعه است. بر اساس ابلاغ شماره 159694/11 مورخ 1397/07/10 در خصوص شیوه‌نامه فرصت مطالعاتی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی در صنعت و جامعه، نامه شماره 331215/و مورخ 1397/12/22 وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و بندهای «د» ماده 12 و 14 آیین‌نامه استخدامی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه تدوین شده و جایگزین مصوبه جلسه 1400/06/08 شورای دانشگاه در این خصوص می‌شود. فرصت مطالعاتی عضو دانشگاه در صنعت یا جامعه، زمینه مناسبی را برای ارتقای توانمندی‌ها و مهارت‌های ایشان در کسب دانش بومی و انتقال یافته‌های پژوهشی و فناوری به جامعه فراهم می‌سازد که با توجه به گستردگی دانشگاه پیام‌نور در سراسر کشور و وجود اعضای علمی در تمامی رشته‌ها، بهره‌مندی هر چه بیشتر آن‌ها را از فرصت مطالعاتی، امری ضروری می‌نماید. در این راستا به‌منظور حفظ انسجام و جلوگیری از بروز مشکل در وظایف واحدهای سازمانی دانشگاه باید ظرفیت اعزام عضو به‌گونه‌ای تعیین شود که خللی به وظایف آموزشی و پژوهشی دانشگاه وارد نشود.

ماده 1: تعاریف و اختصارات
1-1 دانشگاه: دانشگاه پیام‌نور؛
2-1 معاونت: معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه پیام‌نور؛
3-1 دفتر: دفتر کارآفرینی و ارتباط با صنعت دانشگاه پیام‌نور؛
4-1 گروه: گروه ارتباط با صنعت و جامعه دانشگاه پیام‌نور؛
5-1 عضو: عضو هیئت‌علمی تمام‌وقت دانشگاه؛
6-1 واحد پذیرنده: سازمان‌ها، نهادها، ساختارها و مؤسسه‌های دولتی یا غیردولتی فعال در حوزه‌های مربوط به امور صنعتی، اداری، اقتصادی، تولیدی، پژوهشی، فناوری، کارآفرینی، نوآوری، آموزشی، فرهنگی، تربیتی، اجتماعی، خدماتی و تجاری که فرصت مؤثر، تخصصی و لازم برای اعضای هیئت‌علمی دانشگاه در برقراری ارتباط با صنعت یا جامعه را فراهم می‌کنند.
7-1 فرصت مطالعاتی: مأموریتی است که به عضو واجد شرایط دانشگاه برای تبدیل وضعیت استخدامی داده‌می‌شود که برای مدتی معین به‌منظور توانمندسازی، تقویت ارتباط دو طرفه دانشگاه با صنعت یا جامعه، توسعه همکاری‌های بین بخشی و همچنین انتقال و ترویج یافته‌های جدید دانش و فناوری، در واحد پذیرنده مشغول به فعالیت شود.

ماده 2: اهداف
1-2 کمک به افزایش شناخت عضو علمی از فضای کار واقعی در صنعت یا جامعه به‌منظور مشارکت و هم‌افزایی در رفع مشکلات و معضلات اجرایی کشور؛
2-2 تقویت ارتباط دو طرفه دانشگاه با جامعه و صنعت، همچنین گسترش همکاری‌های پایدار علمی و پژوهشی بین دانشگاه و واحد پذیرنده؛
3-2 استفاده مفید و مؤثر از امکانات، آزمایشگاه‌ها و تجهیزات واحدهای پذیرنده؛
4-2 جهت‌دهی به پژوهش‌های دانشگاه و گسترش دانش و فناوری کاربردی مورد نیاز جامعه یا صنعت؛
5-2 انتقال و ترویج یافته‌های جدید دانش و فناوری دانشگاه به جامعه یا صنعت با هدف ارتقای توان علمی و فنی واحدهای پذیرنده؛
6-2 شناسایی فرصت‌ها، مشکلات و چالش‌های واحدهای پذیرنده و در نهایت طرح پیشنهاد و ارائه راهکار برای حل آن‌ها؛
7-2 شناسایی فناوری‌های مورد نیاز واحدهای پذیرنده و طرح پیشنهاد برای تدوین یا انتقال فناوری به آن‌ها؛
8-2 مشارکت در سیاست‌گذاری و تعریف طرح برای اصلاح فرآیندها و محصولات و تعیین راه‌کارهایی به‌منظور رشد شاخص‌های توسعه‌پایدار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور.

ماده 3: ضوابط و شرایط متقاضی فرصت مطالعاتی
1-3 رشته و تخصص عضو با نیازهای واحد پذیرنده به تشخیص شورای پژوهش و فناوری استان محل خدمت عضو، مرتبط باشد.
2-3 عضو متقاضی در دو سال گذشته پایه‌های استحقاقی سالانه را دریافت کرده باشد. مسئولیت بررسی این موضوع بر عهده ستاد استان است.
3-3 برابر بند «د» ماده 12 آیین‌نامه استخدامی، اعضای پیمانی که تاریخ شروع دوره پیمانی آنان از ابتدای سال 1398 و بعد از آن باشد (به‌استثنای اعضای مشمول ماده «11» آیین‌نامه استخدامی) برای تبدیل وضعیت استخدامی علاوه بر سایر شرایط مندرج در آیین‌نامه استخدامی، ملزم به گذراندن یک دوره شش ماهه تمام‌وقت و یا یک ساله نیمه‌وقت فرصت مطالعاتی در صنعت یا جامعه حسب ضوابط مربوط می‌باشند. تعیین دوره زمانی فرصت مطالعاتی (تمام‌وقت و نیمه‌وقت) به تشخیص هیئت رئیسه دانشگاه است.
تبصره 1: اعضای هیئت‌علمی مشمول ماده 11 در صورتی‌که برابر مجوز مراجع ذی‌صلاح، استثنائاً امکان تبدیل عضو را پیدا کنند، ملزم به گذراندن فرصت مطالعاتی هستند.
4-3 برابر بند «د» ماده 14 آیین‌نامه استخدامی، اعضای هیئت‌علمی رسمی آزمایشی که متقاضی تبدیل وضعیت به رسمی قطعی هستند و تاریخ شروع دوره رسمی آزمایشی آنان از ابتدای سال 1398 و بعد از آن است، علاوه بر سایر شرایط مندرج در آیین‌نامه استخدامی، ملزم به گذراندن یک دوره سه‌ماهه تمام‌وقت و یا شش‌ماهه نیمه‌وقت فرصت مطالعاتی در صنعت یا جامعه حسب ضوابط مربوط می‌باشند. تعیین دوره زمانی فرصت مطالعاتی به تشخیص هیئت رئیسه دانشگاه است.
5-3 مدیران سطوح 1، 2 و 3 مندرج در آیین‌نامه استخدامی در سطح سازمان (مشتمل بر معاونان دانشگاه، مدیران ستادی دانشگاه، معاونان مدیران ستادی دانشگاه) و در سطح استان (رئیس استان، معاونان استان، رئیس مرکز و واحدهای استان، مدیران دفاتر و ادارات و مدیریت‌های ستادی استان) در طول دوره مدیریت، می‌توانند بدون گذراندن فرصت مطالعاتی تبدیل وضعیت شوند، ولی پس از اتمام این دوره، باید فرصت مطالعاتی مربوط به هر یک از دوره‌های پیمانی و رسمی آزمایشی را حداکثر تا 24 ماه پس از تاریخ اتمام دوره مدیریت، بگذرانند. مدیران سایر سطوح دارای پست سازمانی مصوب ستاره‌دار، در طول دوره مدیریت، به‌صورت نیمه‌وقت فرصت مطالعاتی را می‌گذرانند. درخواست مدیران سطوح 1، 2 و 3 باید از طریق معاون پژوهش و فناوری برای هیئت رئیسه ارسال و پس از تایید در این هیئت، امکان تبدیل وضعیت وجود دارد.

ماده 4: شرایط اجرای فرصت مطالعاتی
1-4 ارائه تقاضای عضو بر اساس کاربرگ شماره 1 به‌همراه برنامه مطالعاتی، احکام کارگزینی دو پایه استحقاقی قبلی، آخرین حکم کارگزینی و نامه موافقت واحد پذیرنده به ستاد استان؛
2-4 بررسی و تأیید درخواست عضو در مجاری رسمی دانشگاه (بررسی تقاضای عضو در شورای پژوهش و فناوری استان، هماهنگی با واحد پذیرنده توسط ستاد استان در صورت نیاز انعقاد قرارداد یا تفاهم‌نامه، ارسال تقاضای تایید شده به‌همراه مستندات از طرف رئیس استان به معاونت پژوهش و فناوری سازمان، بررسی در گروه ارتباط با صنعت سازمان، ارسال تقاضا به هیئت‌رئیسه، تصمیم‌گیری در هیئت‌رئیسه، ارسال مصوبه هیئت‌رئیسه توسط دفتر کارآفرینی و ارتباط با صنعت، به امور اداری سازمان جهت معرفی عضو به واحد پذیرنده، برای گذراندن فرصت مطالعاتی و صدور حکم کارگزینی مربوط
تبصره 2: شورای پژوهش و فناوری استان، باید تخصص عضو و انطباق برنامه مطالعاتی ارائه شده از طرف متقاضی را با نیازهای صنعت یا جامعه‌ی مورد درخواست عضو بررسی و تأیید کند.
تبصره 3: در صورتی‌که واحد پذیرنده از بخش خصوصی باشد باید صلاحیت آن توسط شورای پژوهش و فناوری استان به تأیید برسد.
3-4 حضور عضو در واحد پذیرنده به‌صورت تمام‌وقت (پنج روز در هفته) یا نیمه‌وقت (دست کم دو روز در هفته) است. عضو موظف است ساعات حضور هفتگی و گزارش پیشرفت کار خود را در قالب کاربرگ شماره 2 (پیوست) به‌طور ماهانه به تایید واحد پذیرنده رسانده و تا قبل از بیست و پنجم هر ماه به ستاد استان تحویل دهد. عضو باید در انتهای فرصت مطالعاتی نیز دستاوردهای آن را به‌همراه راهکارها و پیشنهادهای اصلاحی برای بهبود امور و موضوعات مهم پژوهشی و فناوری بر اساس ماده 8 این شیوه‌نامه گزارش دهد.
4-4 در صورتی که برای رئیس استان محرز شود، عضو حضور مؤثر و کافی را در واحد پذیرنده ندارد، مراتب باید سریعاً به معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه اعلام گردد تا برابر مقررات اقدام شود.
5-4 عضو موظف به رعایت مقررات و ضوابط مورد تأیید واحد پذیرنده برای حضور و انجام فرصت مطالعاتی است.
6-4 اولویت دانشگاه اعطای فرصت مطالعاتی نیمه‌وقت است. در فرصت مطالعاتی نیمه‌وقت عضو مکلف به ارائه واحدهای موظف تدریس است و انجام فرصت مطالعاتی در ساعات غیر موظف تدریس صورت می‌پذیرد. دانشگاه نیز حقوق و مزایای عضو را مطابق با حکم استخدامی وی پرداخت می‌نماید.
7-4 عضو در فرصت مطالعاتی مکلف به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه و رساله، طبق مقررات و ضوابط مربوط است.
8-4 شروع فرصت مطالعاتی عضو مندرج در حکم کارگزینی الزاماً از ابتدای نیمسال اول یا دوم و یا ابتدای دوره تابستان خواهد بود. لازم است درخواست عضو، حداقل 3 ماه قبل از شروع فرصت مطالعاتی تسلیم استان محل خدمت شود و در صورت تأخیر، شروع فرصت مطالعاتی از ابتدای اولین نیمسال تحصیلی بعد از تاریخ تصویب در هیئت رئیسه دانشگاه خواهد بود. ابلاغ رأی هیئت رئیسه و صدور حکم حداکثر باید ظرف مدت 20 روز کاری انجام پذیرد.
9-4 مقررات و ضوابط مرخصی استحقاقی یا استعلاجی و غیبت برای عضو در فرصت مطالعاتی تغییر نمی‌کند. عدم استفاده از مرخصی در دوره تابستان به‌دلیل گذراندن فرصت مطالعاتی، حقی برای عضو در ذخیره یا بازخرید مرخصی ایجاد نمی‌کند.
تبصره 4: در صورت درخواست هیئت‌علمی، تأیید واحد پذیرنده و شورای پژوهش و فناوری استان برای اتمام فعالیت مبتنی بر تولید دانش فنی و تجاری‌سازی و با ارائه دلایل توجیهی مؤثر، دانشگاه می‌تواند با موافقت هیئت‌رئیسه حداکثر تا 3 ماه به‌صورت نیمه‌وقت مدت فرصت‌های مطالعاتی را تمدید کند. در مدت تمدید شده، عضو مکلف به انجام کامل وظایف آموزشی، پژوهشی و اجرایی خود است و حداکثر می‌تواند دو روز در هفته در ساعات غیر موظف تدریس در واحد پذیرنده حضور یابد. این موضوع مشمول اعضای هیئت‌علمی که دارای ماندگاری هستند، نمی‌شود.
10-4 عضو در فرصت مطالعاتی به‌هیچ‌وجه مجاز به اشتغال در سازمان دیگری نیست و عدم رعایت این موضوع تخلف محسوب‌می‌شود.
11-4 کلیه هزینه‌های مربوط به پژوهش، ایاب و ذهاب، اسکان و... متقاضی در طول فرصت مطالعاتی توسط وی یا واحد پذیرنده تأمین می‌شود و دانشگاه تعهدی در این موارد، ندارد.

ماده 5: شرایط جایگزین فرصت مطالعاتی
1-5 به‌استناد تبصره 3 بند 5 ماده 4 شیوه‌نامه فرصت مطالعاتی ابلاغی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مورخ 1397/06/17 در موارد زیر با تشخیص شورای پژوهش و فناوری دانشگاه (سازمان مرکزی)، برای اعضای هیئت‌علمی که از تجربه کافی در صنعت یا جامعه برخوردار هستند یا در رشته‌هایی که امکان فرصت مطالعاتی فراهم نباشد، شرایط زیر بررسی و پس از تأیید هیئت‌رئیسه درباره جایگزینی تمام یا بخشی از فرصت مطالعاتی آن‌ها، تصمیم‌گیری خواهد شد. گواهی مربوط در خصوص هر یک از موارد زیر در چهارچوب‌های تعیین‌شده، باید توسط معاون پژوهش و فناوری دانشگاه صادر شود.
الف) در مواردی که عضو به‌عنوان مجری قرارداد یا قراردادهای ارتباط با صنعت یا جامعه باشد و حداقل 10 درصد حق بالاسری را به دانشگاه پرداخت کرده باشد، مطابق رابطه زیر، تمام یا بخشی از فرصت مطالعاتی وی کسر خواهد شد. 

*  نصاب معاملات دستگاه و سازمان‌ها را در هر سال، هیئت وزیران تعیین و ابلاغ می‌کند.

تبصره 5: معاون پژوهش و فناوری مسئول بررسی این موضوع است. در صورتی که عضو مشمول معافیت بخشی از فرصت مطالعاتی شود، تحت هر شرایطی در فرصت مطالعاتی تمام‌وقت حداقل یک‌ماه و در فرصت مطالعاتی نیمه‌وقت حداقل دو ماه در واحد پذیرنده برابر مفاد این شیوه‌نامه باید حضور فعال و مؤثر داشته‌باشد. استفاده از این معافیت برای یک قرارداد، فقط یک‌بار امکان‌پذیر است.
ب) تولید محصول دانش‌بنیان یا خلاق که حداقل 10 درصد سهم شرکت فعال متعلق به عضو علمی باشد و گواهی‌های مربوط را از معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری دریافت کرده باشد. در این حوزه لازم است موضوع ایده محوری شرکت، مطابق با تخصص عضو باشد و حداقل 2 سال از تشکیل شرکت و یک‌سال از حضور و سهام‌داری عضو در شرکت گذشته باشد.
ج) انجام حداقل 8 واحد معادل از پایان‌نامه و رساله‌های تحصیلات تکمیلی در قالب قرارداد پژوهشی با سازمان‌های دولتی و غیردولتی، واحدهای صنعتی یا مرتبط با جامعه که منجر به عقد قرارداد بین دانشگاه و بخش مربوط شود.
د) مشارکت فعال عضو در اجرای طرح آمایش استان با ارائه گواهی حسن انجام مشارکت توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان و انجام طرح‌های مزیت استانی با تأیید شورای پژوهش و فناوری دانشگاه (سازمان مرکزی).
و) در مواردی که عضو در شرکت فناور مستقر در مرکز رشد، فعال بوده و حداقل 20 درصد از سهام شرکت متعلق به عضو باشد.
ه) در شرایط استثنائی که امکان فرصت مطالعاتی به هیچ‌عنوان در صنعت یا جامعه برای عضو هیئت‌علمی فراهم نباشد با پیشنهاد رئیس دانشکده و تشخیص شورای پژوهش و فناوری دانشگاه و با تصویب هیئت‌رئیسه دانشگاه، انجام یک طرح پژوهشی کاربردی یا انجام یک مأموریت خاص از طرف دانشگاه می‌تواند، جایگزین فرصت مطالعاتی در صنعت یا جامعه باشد. کمیت و کیفیت اجرای مورد جایگزین، پس از اجرای آن و گزارش کتبی و شفاهی در خصوص اقدام انجام شده جایگزین، باید به تایید شورای پژوهش و فناوری دانشگاه برسد. شورای پژوهش و فناوری دانشگاه در رد یا قبول کمیت و کیفیت اقدام انجام‌شده در چهارچوب آیین‌نامه داخلی خودمختار است.

ماده 6: الزامات واحد پذیرنده
1-6 واحد پذیرنده برابر تفاهم یا قرارداد فی‌مابین موظف است در طول فرصت مطالعاتی امکانات و تسهیلات مورد توافق درج‌شده در برنامه فرصت مطالعاتی عضو را رسماً تأیید و تأمین کند و برنامه کاری فرصت مطالعاتی و نامه تأیید واحد پذیرنده را صادر کند.
2-6 در صورتیکه واحد پذیرنده بر اساس مقررات داخلی خود بتواند به عضو از طریق عقد قرارداد پژوهشی با دانشگاه، حق‌التحقیق پرداخت کند. دانشگاه از این نوع قراردادها، حق بالاسری کسر نمی‌کند.
3-6 در صورت اعلام واحد پذیرنده به تأمین منابع مالی برای اجرای برنامه پژوهشی عضو در فرصت مطالعاتی برابر قرارداد و تفاهم فی‌مابین، برنامه‌ریزی برای تأمین هزینه‌های اعلام‌شده از طرف واحد پذیرنده انجام‌می‌شود. طبق قرارداد یا تفاهم فی‌مابین عضو ضمن رعایت ضوابط و مقررات مربوط در پایان فرصت مطالعاتی، ملزم به تسویه‌حساب با واحد پذیرنده بوده و موارد از طرف واحد پذیرنده به اطلاع دانشگاه می‌رسد.
4-6 واحد پذیرنده می‌تواند عضو را به‌منظور نشر نتایج تحقیقات یا دریافت اطلاعات نوین فناورانه به سمینارها و کنگره‌های علمی بین‌المللی اعزام کند. مقالات با توافق واحد پذیرنده چاپ می‌شود. درباره مالکیت فکری نتایج حاصل از پژوهش‌ها طی این فرصت مطالعاتی بر پایه توافق بین دانشگاه و واحد پذیرنده تصمیم‌گیری می‌شود. عضو موظف است در انتشار آثار پژوهشی و فناوری نحوه آدرس‌دهی و استفاده از ایمیل دانشگاه را رعایت نماید.

ماده 7: امتیازات و اقدامات اجرایی دانشگاه
1-7 دانشگاه در خصوص هماهنگی با واحدهای پذیرنده و تأیید محل فرصت مطالعاتی اقدام اجرایی می‌کند.
2-7 دانشگاه حقوق و مزایای عضو را مطابق با حکم استخدامی وی پرداخت می‌کند.

ماده 8: گزارش فرصت مطالعاتی، ارزیابی و صدور گواهی مربوط
1-8 پس از اتمام فرصت مطالعاتی، عضو موظف است گزارش کامل دوره را برابر کاربرگ شماره 3 (پیوست) حداکثر تا یک ماه پس از پایان فرصت مطالعاتی تهیه و به‌همراه مستندات کامل (مندرج در کاربرگ شماره 3) به ستاد استان ارائه دهد. عضو موظف است به‌صورت مجازی یا حضوری گزارش فرصت مطالعاتی و دستاوردها را در شورای پژوهش و فناوری استان، ارائه شفاهی نموده و مراتب را به تأیید شورای پژوهش و فناوری استان برساند. حضور سایر علاقه‌مندان به استماع گزارش عضو، به‌صورت مجازی در شورای پژوهش و فناوری استان، حسب تشخیص رئیس شورا بلامانع است.
2-8 برخی از معیارهایی که ملاک ارزیابی گزارش عضو درباره فرصت مطالعاتی می‌باشد، عبارتند از: انجام کار شاخص در طول دوره، توانمندی‌های ارتقا یافته عضو در طی این فرصت، دستاوردهای فنی، علمی و تخصصی عضو حاصل از دوره، ایجاد زمینه‌های همکاری و عقد قراردادهای بعدی، طراحی دوره‌های آموزشی تخصصی کوتاه‌مدت با همکاری واحد پذیرنده، آثار پژوهشی و فناوری مستخرج از جمله چاپ مقاله یا ثبت اختراع، توصیه مؤثر برای بهبود فرایندها در واحد پذیرنده، کمیت و کیفیت ساعات حضور عضو در واحد پذیرنده و پیشنهاد اجرای طرح‌های پژوهشی و سایر موارد به تشخیص شورای پژوهش و فناوری.
3-8 در صورتی که گزارش فرصت مطالعاتی به تأیید شورای پژوهش و فناوری استان نرسد به عضو حداکثر 3 ماه فرصت داده‌می‌شود، تا اقدامات لازم برای کسب نظر مثبت شورای پژوهش و فناوری استان را با همکاری واحد پذیرنده انجام دهد. مقبول نبودن گزارش نهایی توسط عضو منجر به توقف فرایند تبدیل وضعیت وی خواهد شد.
تبصره 6: در مواردی که عنوان فرصت مطالعاتی توسط واحد پذیرنده محرمانه تلقی و گزارش شود و این امر به تأیید رئیس استان (رئیس شورای پژوهش و فناوری استان) برسد، نیازی به ارائه گزارش نمی‌باشد.
4-8 در صورت تأیید گزارش فرصت مطالعاتی توسط شورای پژوهش و فناوری استان، مراتب طبق کاربرگ شماره 3 به‌همراه دستاورد، نامه شروع و خاتمه دوره از سوی واحد پذیرنده، حکم کارگزینی شروع دوره فرصت مطالعاتی و فایل گزارش نهایی جهت صدور گواهی اختتام فرصت مطالعاتی به معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه ارسال شود.
5-8 گروه ارتباط با صنعت و جامعه سازمان باید حداکثر تا یک‌ماه بعد از صدور گواهی خاتمه فرصت مطالعاتی، نتایج حاصل را در سامانه ساجد بارگذاری کند.

ماده 9: در مواردی که در این شیوه‌نامه، اصطلاحات یا لغات ویژه تعریف نشده یا ابهام وجود داشته‌باشد، شورای پژوهش و فناوری دانشگاه، مرجع تفسیر، رفع ابهام و تشخیص خواهد بود.

این شیوه‌نامه در 9 ماده، 6 تبصره و 3 کاربرگ پیوست، در یکصد و چهل و پنجمین جلسه شورای دانشگاه مورخ 1401/8/28 به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجرا است و تمامی موارد مغایر با آن از درجه اعتبار ساقط است.